काठमाडौं २५ असोज । नेपाल-चीन सिमानामा पर्ने दुई सीमास्तम्भ गायब भएका छन्। गोरखाको साविक प्रोक गाविसस्थित ३७ नम्बर र चुम्चेत गाविसमा रहेको ३८ नम्बर जंगेपिलर गायब भएको स्थानीयले बताएका छन्। यसअघि प्रोकको तोम भन्ने ठाउँमा सीमास्तम्भ थियो तर अहिले नरहेको स्थानीय बताउँछन्। सिकार खेल्न र यार्सागुम्बा संकलन गर्न जानेले सीमास्तम्भ गायब भएको जानकारी दिएको चुमनुब्री गाउँपालिका-४ प्रोकका अध्यक्ष पेमाडुन्डुप लामाले बताए।
‘पहरामा रातो अक्षरले एकातिर नेपालीमा र अर्कोतिर चिनियाँ भाषामा ३७ नम्बर लेखेर छाडेको छ। सिकारी र यार्सा टिप्न जानेहरू पिलर छैन भन्छन्’ उनले भने, ‘कहाँ हरायो, कहिलेदेखि हरायो, केही थाहा छैन।’ आवतजावत गर्न कठिन ठाउँमा रहेकाले सीमास्तम्भबारे जानकारी पाउन गाह्रो भएको उनको भनाइ छ।
साविक प्रोक गाउँपञ्चायतका पूर्वअध्यक्ष छिरिङ लामाका अनुसार तत्कालीन राजा वीरेन्द्रको पालामा सीमास्तम्भ अद्यावधिक गरिएको थियो। ‘सिमाना हेर्न चिनियाँ आएका थिए। साम्दोका बूढाहरू पनि आएका थिए। हामीलाई पनि जाऊँ भनेका थिए’, उनले भने, ‘हामी कोही पनि जान सकेनौं। त्यसपछि खोजतलास पनि गरेनौं। अहिले सिकारीहरू पिलर छैन भन्छन्।’ जंगेपिलर राखिएको ठाउँमा पुग्न तिब्बततिरबाट घुमेर जाँदा तीन दिनभन्दा धेरै लाग्ने उनले बताए।
‘हाम्रोतिरबाट त डोरीमा झुन्डिएर सिकारी मात्र जान सक्छन्। जो पायो त्यही जान पनि सक्दैनन्’, उनले भने, ‘तोम भन्ने ठाउँमा ठूलो चौर छ। उहिलेको घरका गारो पनि छ।’ यो ठाउँमा बाटो खोल्न सके तिब्बती सहर जोङ पुग्न सबैभन्दा छोटो बाटो बन्नेछ। ‘घुमेर जाँदा तीन दिन लाग्छ। यो बाटो खुलाउन सके जोङ सहर एकैदिनमा पुगेर फर्किन पनि सकिन्छ’, वडाध्यक्ष पेमाडुन्डुप भन्छन्।
चुम्चेतको सीमास्तम्भ पनि हराएको त्यहाँका स्थानीय गोपाल लामा बताउँछन्। त्यहाँ ३८ नम्बरको पिलर छ। बाटो नपर्ने भएकाले स्थानीय सीमास्तरम्भ रहेको ठाउँमा जाँदैनन्। सिकारी र यार्सागुम्बा टिप्न जानेहरूले भनेपछि मात्र जानकारी भएको उनको भनाइ छ। ‘मान्छे हिँड्ने बाटो पनि पर्दैन। हामी कोही पनि त्यहाँ गएका छैनौं’, पूर्वगाविस अध्यक्षसमेत रहेका लामाले भने, ‘सिकारीहरू अहिले त्यहाँ कतै पनि पिलर छैन भन्छन्।’ सरकारले पनि खोजी नगरेको उनको भनाइ छ।
