काठमाडौं २२ कार्तिक । सरकारले सर्वपक्षीय चासोको राष्ट्रिय शिक्षा नीति सरोकारवालाहरूलाई समेत पत्तो नदिई जारी गरेको छ । विज्ञ सम्मिलित उच्चस्तरीय शिक्षा आयोगको प्रतिवेदन लुकाएको सरकारले शिक्षा नीतिसमेत गोप्य ढंगले जारी गरेको हो ।
नीतिमा के–कस्ता व्यवस्था समावेश गरिएको छ भन्नेमा शिक्षा तथा विज्ञान प्रविधि मन्त्रालयका अधिकारीहरू बेखबर छन् । शिक्षामन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलले बिहीबार मन्त्रालयमा पत्रकार सम्मलेन गरेर शिक्षा नीति ०७६ जारी गरिएको जानकारी दिए । नीतिको पूर्णपाठ भने सार्वजनिक गरिएको छैन । पोखरेल मन्त्री भएदेखि नै नीति जारी गर्न सक्रिय थिए ।
नयाँ संविधानअनुसार नीति र शिक्षा ऐन बनाउन शिक्षामन्त्रीकै अध्यक्षतामा आयोग गठन गरिएको थियो । ०७५ माघमा आयोगले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई बुझाएको प्रतिवेदन गोप्य राखिएको छ । मन्त्री पोखरेलले आयोगको सुझावअनुसार नीति जारी गरिएको दाबी गरे । आयोगका सदस्यहरूले भने सुझाव तोडमोड गरेर नीति र ऐन जारी गर्न प्रतिवेदन गोप्य राखिएको दाबी गर्दै आएका छन् ।
प्रधानमन्त्री ओली आयोगको सुझावप्रति सकारात्मक छैनन् । ७ महिनाअघि मन्त्रालयले मन्त्रिपरिषद्मा लगेको प्रतिवेदन उपप्रधानमन्त्री तथा रक्षामन्त्री ईश्वर पोखरेल संयोजक रहेको मन्त्रीहरूको ६ सदस्यीय टोलीले अध्ययन र परिमार्जन गरेको थियो । मन्त्रीहरूको टोलीले अन्तिम रूप दिएपछि गत मंगलबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले शिक्षा नीति स्वीकृत गरेको जानकारी पोखरेलले दिए ।
प्रधानमन्त्री, शिक्षामन्त्री र मन्त्रीहरूबीच नै मतभेद भएपछि शिक्षा नीति स्वीकृत गर्न अलमल भएको मन्त्रालयका अधिकारीहरू बताउँछन् । आयोगको सिफारिसअनुसार निजी लगानीमा सञ्चालित विद्यालयलाई एक दशकभित्र सेवामूलक बनाउने प्रस्तावसहितको नीति मन्त्रिपरिषद्मा लगिएको थियो । आयोगको सुझावप्रति निजी विद्यालय सञ्चालकहरूले असन्तुष्टि जनाएका थिए । निजी विद्यालयका छाता संस्थाहरू प्याब्सन, एनप्याब्सन, हिसानलगायतले उक्त व्यवस्था हटाउन प्रधानमन्त्री ओलीसमक्ष लबिइङ गर्दै आएका थिए । स्रोतका अनुसार नीतिमा निजी विद्यालयलाई १० वर्षभित्र गैरनाफामूलक संस्थामा रूपान्तरण गर्ने व्यवस्था हटाइएको छ ।
निजी विद्यालयकै दबाबमा प्रतिवेदन लुकाएको सरकारले नीतिसमेत गुपचुप स्वीकृत गरेको शिक्षाविद्हरू बताउँछन् । शिक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता दीपक शर्माले सरकारले स्वीकृत गरेको नीति आफूले पाएपछि सार्वजनिक गर्ने जनाए । मन्त्रालयका उच्च शिक्षा, विद्यालय र प्राविधिक शिक्षा महाशाखाका सहसचिवले समेत नीतिबारे अनभिज्ञता प्रकट गरे । ‘नीति स्वीकृत गरेको बारेमा पत्रकार सम्मलेनपछि मात्रै जानकारी पायौं,’ एक सहसचिवले भने, ‘हामीले पनि हेर्न–पढ्न पाएका छैनौं ।’
मन्त्रालयले भने नयाँ नीतिका आधारमा विद्यालय, उच्च र प्राविधिक तथा व्यावसायिक शिक्षा गरी छुट्टाछुट्टै ३ वटा ऐन जारी गर्ने जनाएको छ । कानुनविद् तथा काठमाडौं विश्वविद्यालय स्कुल अफ ल का पूर्वडिन विपिन अधिकारीले सरकारले जारी गरेको नीति सार्वजनिक हुनुपर्ने बताए । ‘आयोगको प्रतिवेदन सार्वजनिक नगरी नीति ल्याउनु भनेको शिक्षाका विषयमा सरकारभित्रै तालमेल मिलेको छैन भन्ने बुझिन्छ’, उनले भने, ‘सरकारले नीतिगत निर्णय गर्दा सार्वजनिक गर्नैपर्छ ।’
आयोगको सुझावका विषयमा सरकारको स्पष्ट धारणा सार्वजनिक हुनुपर्नेसमेत उनले बताए । ‘शिक्षा सरकारको मात्र विषय होइन, थुप्रै सरोकारवाला पक्ष छन्,’ अधिकारीले कान्तिपुरसँग भने । सरकारले जारी गर्ने नीति–नियम राज्यपक्षीय हुने भन्दै उनले छलफल गरेर मात्र कार्यान्वयनमा ल्याउन उपयुक्त हुने सुझाव दिए ।
आयोगको सुझावलाई बेवास्ता गरेको र लगानी खेर गएको सदस्यहरूको गुनासो छ । आयोग सदस्य तथा शिक्षाविद् विद्यानाथ कोइरालाले गुपचुप तरिकाले नीति पारित गरिएकामा असन्तुष्टि जनाए । ‘हामीले मन्त्रिपरिषद्बाट सुटुक्क नभई संसद्बाट नीति पास गर्न सुझाव दिएका थियौं,’ उनले भने, ‘सरकार परिवर्तन भएपिच्छे नीति पनि परिवर्तन गर्ने बाटो लिइयो ।’ कान्तिपुरबाट
