काठमाडौं, २१ जेठ । प्रहरी आँफैले सुन तस्कर वा अवैध सुन समातेको घट्ना विरलै छ । अधिकांश सुन सुराकीको सहयोगमा समातिने गर्छ ।
२०७० सालमा नेपाल प्रहरीको केन्द्रिय अनुसन्धान ब्यूरोले ३५ किलो सुन बरामद गरेको थियो । उक्त ३५ किलो सुन पनि व्यूरोले सुराकीकै सहयोगमा समातेको थियो ।
तर सिआइबीले वास्तविक सुराकीको नाम हटाएर नक्कली सुराकीको नाम राजश्व विभागमा बुझाएपछि वास्तविक सुराकीले न्यायका लागि लडाई नै लड्नुपर्यो ।
सुराकी दिए बापत बरामद सुनको कूल मूल्यको १५ प्रतिशत कमिसन सुराकीलाई दिने नियम भएकाले उनीहरु जोखिम मोलेर भएपनि प्रहरीलाई सुराकी दिने गर्दथे । तर ३५ किलो सुन बरामदका लागि सहयोग गर्ने सुराकीलाई कमिसन रकम नदिनका लागि नक्कली सुराकीको नाम राखेर विभागमा पठाएपछि घट्नाले अर्कै मोड लियो ।
वास्तविक सुराकीले आफूहरुलाई कमिसन रकम नदिनका लागि चलखेल गरिएको भन्दै यथार्थ घटना विवरणसहित अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग र लेखा समितिमा उजुरी गरे ।
उक्त उजुरीपछि त्यसबेलाका नेपाल प्रहरीका उच्च अधिकारीलाई नै अख्तियारले सोधपुछ गरेपछि वास्तविक सुराकी अगाडि सार्न बाध्य भएका थिए ।
अन्ततः नक्कली सुराकीले नै वास्तविक सुराकको नाम उल्लेख गर्दै आफूहरु सुनको सुराक दिने व्यक्ति नभएको भनेर बयान दिएका थिए । प्रहरीले आफ्नै हातमा कमिसन पार्नका लागि आफ्ना मान्छेको नाम नै सुराकको सुचिमा समावेश गरेका थिए ।
सुराक दिने व्यक्तिको लडाईले जित त हात पर्यो तर राजश्व विभागले फेरी आँखा गाड्यो । राजश्व विभागका तत्कालिन प्रबन्ध निर्देशक शिशिर ढुंगानाले सुराकी दिने व्यक्तिलाई १५ प्रतिशत कमिसन दिनुपर्ने भएपछि चलखेल गरे ।
३५ किलो सुनको मुल्यको १५ प्रतिशत करोडौँ रुपैयाँ हुनेभएपछि ढुंगानाले रातारात नियम परिवर्तन गरिदिए ।
भन्सार नियमावली २०६४ लाई नै संशोधन गरे १५ प्रतिशतलाई घटाएर ५ प्रतिशत वा ५ लाख रुपैयाँमध्ये जुन थोरै हुन्छ त्यही दिने व्यवस्था ढुंगानाले गरे । ढुंगानाका अगुवाइमा भएको यही संशोधनपछि नै नेपालमा सुन तस्कर मौलाएको थियो ।
अहिले पनि दैनिक ५० देखि ७० किलोसम्म सुन अवैध रुपमा नेपाल भित्रिने गरेको छ ।
सचिवस्तरीय निर्णय भन्दै ढुंगानाले सुराकीर्ला निरुत्साहित र तस्करलाई उत्साहित पार्ने उक्त निर्णय ७१ साल माघ २९ गते गरेका थिए सुनको । त्यसबेलाको बजार मुल्यअनुसार ३५ किलो सुनको १५ प्रतिशत २ करोड १७ लाख हुन्थ्यो । त्यसमध्ये २५ प्रतिशत कर बुझाउँदा पनि सुराकी दिनेको हातमा एक करोड ६३ लाख पथ्र्यो । तर नियम संशोधन गरेर पाँच लाख मात्रै दिने बनाइयो । पाँच लाखको पनि २५ प्रतिशत कर तिर्नुपर्छ ।
सुन तस्करबारे सुराकी दिने गरेका एक व्यक्तिले भने,्“नियम संशोधन भएपछि हामीले सुराकी दिनै छाड्यौँ । जोखिम मोलेर प्रहरीलाई सहयोग गर्ने अवस्था नै अन्त्य भयो । नियम संशोधन भएपछि नै नेपालमा दैनिक ७० किलोसम्म सुन अवैध रुपमा सहजै भित्रिने गरेको छ ।”
नियम संशोधन गर्नुको रहस्य पनि उनले खुलाए । तस्करहरुबाट नै मोटो रकम लिएर सुराकी दिनेलाई पाखा लगाउनका लागि नियम संशोधन गरिएको उनले दाबी गरे ।
सुराकी दिने यिनै व्यक्तिले यस विषयमा गृहमन्त्री रामबहादुर थापालाई पनि भेटेर यसबारे जानकारी दिएका रहेछन् । त्यसपछि नै गृहमन्त्री थापाले क्विन्टलका क्विन्टल सुन भित्रिने गरेको अभिव्यक्ति दिएको उनले बताए ।
सुन सुराकी गर्नेलाई दिने गरिएको कमिसन प्रतिशत घटाइएपछि तस्करहरुले सहजै नेपालमा सुन भित्र्याउने गरेका छन् । तस्करको क्रियाकलाप थाहा पाए पनि गोप्य सुचना प्रहरी समक्ष आउन छाडेको छ ।
