एउटा समय थियो क्षयरोगले धेरै मानिसको ज्यान गयो । राजा महाराजा देखि विद्धानहरु समेतको क्षयरोगको उपचार हुन नसकेर ज्यान गयो । अब समय बदलिएको छ । क्षयरोगको उपचार हुन्छ । नियमित औषधी सेवनले क्षयरोगबाट बच्न सकिन्छ । रोग लाग्न नदिने उपाय समेत बनेको छ ।
के हो क्षयरोग
क्षयरोग (टिबी) ब्याक्टेरियाहरू (माइकोब्याक्टीरियम ) को कारणले हुन्छ जसले प्रायः फोक्सोलाई प्रभाव पार्दछ । क्षयरोग उपचार योग्य र रोकथाम गर्न सकिन्छ । विश्वभर फैलिएको संक्रामक रोग हो । माइकोब्याक्टेरियाका विभिन्न स्ट्रेनका कारणले हुने भएपनि मुख्यतयास् माइकोब्याक्टेरियम ट्युबरक्युलोसिस नामको ब्याक्टेरियाको कारणले क्षयरोग लागेको पाइन्छ ।
साधारणतया क्षयरोगले फोक्सोमा आक्रमण गर्छ तर यसले शरीरका अन्य भागहरूमा पनि असर पुर्याउन सक्छ । यो रोग लागेका मानिसहरूमा यदि सक्रिय किटाणुहरू छन् भने उसले सास फेर्दा, हाच्छिउँ गर्दा वा खोक्दा निस्किने मसिना छिटाहरूको माध्यमबाट हावा हुँदै अर्को व्यक्तिमा सर्ने गर्दछ । प्राय संक्रमणहरूमा लक्षणहरू देखापर्दैनन् । त्यस्तो अवस्थालाई निष्कृय क्षयरोग (लाटन्ट ट्युबरक्युलोसिस) भनिन्छ । करीब दसमा एक निष्कृय क्षयरोग बिस्तारै बढ्दै गएर सकृय हुन सक्छ ।
क्षयरोगको लक्षणहरु
तपाईको शरीरले ब्याक्टेरियालाई पैदा गर्न सक्छ, तपाईको प्रतिरक्षा प्रणालीले तपाईलाई बिरामी हुनबाट बचाउन सक्छ ।
लेटेन्ट टीबीः यस्तो प्रकारको इन्फेक्सनले केहि लक्षणहरु देखाउदैन र शरीरमा सुस्त भएर केही प्रभाव नपरी बस्छ यसलाई निष्कृय संक्रमण पनि भनिन्छ । यो सक्रिय परिवर्तन गर्न सक्दछ, । एक अनुमानका अनुसार २ अरब मानिसहरुलाई सुप्त टिबी छ ।
सक्रिय टीबी: यो अवस्थाले तपाईलाई बिरामी बनाउँदछ र प्राय जसो अवस्थामा अरुमा सर्न सक्छ । यो टिबी ब्याक्टेरियाको संक्रमण पछि पहिलो केही हप्ताहरूमा हुन सक्छ, वा यो वर्ष पछि हुन सक्छ ।
दुइ वा तीन हप्ता सम्म खोकी लग्नु, खोकी गर्दा मुखबाट रगत आउनु, स्वास लिदा छाति दुख्नु अचानक सरिर को तौल घट्नु, शरीरमा थकान बढ्नु, जोरो आउनु, राति निकै धेरै पसिना आउनु, चीसो लग्नु, भोक नलग्नु । ध्यान दिनु पर्ने कुरा यसले शरीरको अरु भागहरु जस्तै मिर्गौला, मेरुदण्ड वा मस्तिष्कमा पनि असर पुर्याउँछ ।
क्षयरोगको उपचार
क्षयरोगको रोकथामको लागि टीबी औषधि उपचार, किमोप्रोफिलक्सिस भनेर चिनिन्छ । अव्यक्त टिबी हुने मानिसहरूमा सक्रिय टीबी हुने पहिलो एपिसोडको जोखिम कम गर्न सक्छ । अव्यक्त टीबीको उपचार संयुक्त राज्यमा टीबीलाई अन्त्य गर्ने प्रयासको रूपमा प्रयोग भइरहेको छ ।
आइसोनियाजिड एक यस्तो औषधी हो जुन अव्यक्त टीबीलाई सक्रिय टीबी वा टीबी रोगको प्रगति हुनबाट रोक्नको लागि प्रयोग गरिन्छ । यो मुख्यतयाः वयस्कहरूको बीचमा प्रसारणमा अवरोध खडा गर्नु भन्दा व्यक्तिको सुरक्षाको लागि प्रयोग गरिन्छ । यसको कारण बच्चाहरू मा कमसे कम सक्रमित टिबी हुन्छ, र कुनै लक्षणहरू नभएका वयस्कहरूलाई ठूलो मात्रामा आइसोनियाजिड चलाउन गाह्रो हुन्छ । छ महिनासम्म दैनिक आइसोनियाजिड लिनु गाह्रो छ, तर, परिणाम स्वरूप धेरै व्यक्ति उपचारबाट लाभ लिन सक्दछन् । छ महिनाको अवधिको अन्तमा औषधी सेवन रोकिन्छ ।
