एजेन्सी, १ चैत्र । नचाहे पनि धेरै खाने बानी हुने गरेको देखिन्छ, तर के तपाईलाई थाहा छ यसको पछाडिको कारण के छ । वैज्ञानिकहरुले यसको पछाडिको कारण पत्ता लगाएका छन् । अन्वेषकहरू भन्छन् कि त्यहाँ हाम्रो भोकका पाँच प्रकारहरू छन् जसले हामीलाई निश्चित मात्रामा पोषक तत्वहरू प्राप्त गर्न सुनिश्चित गर्न सँगै काम गर्दछ। यी पोषक तत्वहरू हाम्रो शरीरलाई प्रभावकारी रूपमा काम गर्न आवश्यक छ।
३० वर्षदेखि जनावरको बिहेवियरमा काम गरिरहेका वैज्ञानिक डेभिड राउबेनहाइमर र स्टेफन सिम्पसनले मानिसको आहारमा महत्वपूर्ण काम गरेका छन् । उनले गरेको अध्ययन प्लस वन जनरलमा प्रकाशित भएको छ । लङ्गुरलाई दिइएको आहाराबारे उनले ३० दिनसम्म अध्ययन गरे । उनलाई हरेक दिन दिइने खानामा विविधता थियो । यसमा बोसो र कार्बोहाइड्रेटको सन्तुलित मात्रामा प्रोटिन थियो।
डेभिड राउबेनहाइमर र स्टीफन सिम्पसनले मानिसमा यो कार्य दोहोर्याए। यसका लागि १० स्वयंसेवक छनोट गरिएको थियो । उनीहरुलाई दुई समूहमा विभाजन गरिएको थियो । पहिलो समूहलाई बुफे प्रणालीमा उच्च प्रोटिनयुक्त आहार दिइयो र दोस्रोलाई दुई दिनसम्म कम प्रोटिन, उच्च कार्बोहाइड्रेट, उच्च बोसोयुक्त आहार दिइयो।
जेनरल एपेटाइटमा प्रकाशित नतिजाले कम प्रोटिनयुक्त आहारमा रहेका मानिसहरूले उच्च क्यालोरीयुक्त आहार खाएको देखाएको छ। यसको कारण उनको शरीरमा रहेको प्रोटिनको आपूर्ति हुनु थियो । जबकि उच्च प्रोटिन आहारमा सन्तुलन कायम राख्न आफ्नो सेवन कम गर्यो।
रुबेनहाइमर र सिम्पसन भन्छन्, ‘भोकलाई खानको लागि शक्तिशाली ड्राइभको रूपमा सोच्नु गल्ती हो। विभिन्न पोषक तत्वहरूको ट्रयाक राख्न हामीलाई विभिन्न भोक चाहिन्छ, र त्यसैले सन्तुलित आहार सिर्जना गर्न आवश्यक छ ।’
प्रोटिन, कार्ब्स, फ्याट, सोडियम र क्याल्सियम किन ?
हामीले दर्जनौं पोषक तत्वहरूको लागि विशेष भोक नपाएको हुन सक्ने अनुसन्धानकर्ताहरुको भनाई छ । तसर्थ, जैविक प्रणालीलाई प्रभावकारी रूपमा काम गर्नको लागि प्रक्रिया आवश्यक छ। ’अर्को यो हो कि यी पोषक तत्वहरू धेरै विशिष्ट मात्रामा चाहिन्छ। तेस्रो, सोडियम जस्ता केही कम्पोनेन्टहरू हाम्रो वातावरणमा प्रायः दुर्लभ थिए र तिनीहरूलाई फेला पार्न हामीलाई राम्रोसँग व्यवस्थित प्रक्रिया चाहिन्छ।
अल्ट्रा–प्रोसेस गरिएको खानाले भोक बिगार्छ
अल्ट्रा–प्रोसेस गरिएका खानाहरूमा सामान्यतया सामग्रीहरू समावेश हुन्छन् जुन तपाईंले घरमा खाना पकाउँदा थप्नु हुन्न जस्तै रसायन, रंग, मिठाई, स्टेबिलाइजरहरू। तिनीहरू रोटी र अनाज देखि तयार खाना र पुनर्गठित मासु सम्म सबै प्रकारका उत्पादनहरूमा फेला पार्न सकिन्छ।
हार्ले स्ट्रिट स्किन क्लिनिकका सह–संस्थापक डा. आमेर खान भन्छन्, “उनीहरूमा उच्च गुणस्तरको प्रोटिन कम हुन्छ र साधारण चिनी र प्रशोधित कार्बोहाइड्रेटको मात्रा धेरै हुन्छ।“ ’उनीहरूमा केही महत्त्वपूर्ण खनिजहरूको अभाव हुन सक्छ। यसको कारण निर्माताहरूले लागत कटौती गर्नु हो।
अति प्रशोधित खानेकुराका कारण पनि यस्ता समस्या हुन्छन् । हामीले जति धेरै उच्च प्रशोधित खानाहरू खान्छौं, हाम्रो सेट प्रोटीन लक्ष्यहरू पूरा गर्न हामीले उपभोग गर्न आवश्यक पर्ने क्यालोरीहरू। र हामी स्वाभाविक रूपमा त्यो लक्ष्य तर्फ अग्रसर हुन्छौं, यसले पुग्नको लागि अतिरिक्त कार्बोहाइड्रेट र बोसो लिन्छ।
अल्ट्रा–प्रोसेस गरिएको खानाले तपाईंलाई मोटो बनाउँछ
रुबेनहाइमर र सिम्पसनले लेखेका छन्,’अल्ट्रा–प्रोसेस गरिएको खानाले हामीलाई मोटो बनाउँछ, तर होइन किनभने हामीसँग बोसो र कार्बोहाइड्रेटको तीव्र भोक छ, जसरी प्रायः मानिन्छ।
बरु, यो किनभने प्रोटीन को लागी हाम्रो भोक बोसो र कार्बोहाइड्रेट सेवन सीमित गर्ने हाम्रो क्षमता भन्दा बलियो छ। जब प्रोटीन फ्याट र कार्बोहाइड्रेटले पातलो हुन्छ, यसको लागि हाम्रो भोक संयन्त्रहरूले ओभर पावर हुन्छ जसले सामान्यतया हामीलाई बोसो र कार्बोहाइड्रेट खान बन्द गर्न भन्छ।
