काठमाडौं, ३ वैशाख । नेपाल प्रहरीमा २० वैशाखबाट नयाँ नेतृत्व आउने भएको छ । आइजीपी शैलेश थापा क्षेत्रीको कार्यकाल १९ वैशाखमा सकिने भएकाले त्यस अगाडि नै सरकारले नयाँ आइजीपीको टुंगो लगाउने निश्चितप्रायः छ ।
भावी आइजीपीका लागि हालका एआइजीहरु विश्वराज पोखरेल, सहकुल थापा, धीरजप्रताप सिंह र रवीन्द्र धानुक प्रतिष्पर्धी हुन् । तीनैजना एउटै ब्याचका हुन् ।
चारैजनाले आफूभन्दा अघिल्ला ब्याचका प्रहरी अधिकृतहरुलाई उछिनेर डिआइजी बनेका थिए । एआइजी बन्दा पनि अघिल्ला ब्याचका डिआइजीहरुलाई पनि उछिनेका थिए ।
सबैभन्दा पहिले विश्वराज पोखरेल, त्यसपछि सहकुल थापा एआइजीमा बढुवा भए । पछिल्लोपटक धीरजप्रताप सिंह र रवीन्द्र धानुक बढुवा भए । चारैजना एआइजीको दरबन्दी बढाएर बढुवा भएका हुन् ।
यसअघि तीन एआइजीको दरबन्दी भएकोमा केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री हुँदा एउटा एआइजीको दरबन्दी बढाएर विश्वराज पोखरेललाई बढुवा गरिएको थियो । पोखरेल आइजीपीका लागि प्रतिष्पर्धाविहिन मानिएका थिए । तर, ओलीकै पालामा एआइजीको अर्को दरबन्दी सृजना गरी सहकुल थापालाई बढुवा गरिएको थियो ।
पोखरेल र थापाबीच आइजीपीको प्रतिष्पर्धा हुने देखिएको थियो । तर, शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री भएपछि तीन एआइजीको दरबन्दी थपेर धीरजप्रताप सिंह, रवीन्द्र धानुकका अलावा आइजीपी शैलेश थापाका ब्याची वसन्त पन्तलाई बढुवा गरिएको थियो । त्यसपछि सिंह र धानुक पनि प्रतिष्पर्धामा देखिए ।
हालका एआइजीहरु हरिबहादुर पाल, निरजबहादुर शाही, प्रद्युम्न कार्की र वसन्त पन्त १९ वैशाखमा नै सेवानिवृत्त हुनेछन् । उनीहरु पछि वरियतामा रहेका चारजना एआइजीहरुबीच आइजीपीको दौड तिव्र भइसकेको छ ।
विश्वराज पोखरेल
नेपाल प्रहरीको आइजीपीका प्रतिष्पर्धी विश्वराज पोखरेल सेलिब्रिटी प्रहरीका रुपमा परिचित छन् । उनले डिआइजी बन्दा आफ्नो मात्र नभई अघिल्लो ब्याची प्रहरी अधिकृतहरुलाई पनि उछिनेर आइजीपीको मुख्य प्रतिष्पर्धीका रुपमा उभ्याएका थिए । त्यसपछि एआइजी बन्दा पनि दरबन्दी नै सृजना गरेर अगाडि बढ्न सकेका थिए ।
केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री हुँदा पोखरेलले छलाङ मारेका थिए । उनको स्थायी घर पूर्व क्षेत्र हुनुले पनि फाइदा लिन सके । एमाले वरिष्ठ उपाध्यक्ष इश्वर पोखरेलसँग उनको निकटताले पनि बढुवामा महत्वपूर्ण सफलताहरु हासिल गरे । पोखरेलले हरिबहादुर पाल, निरजबहादुर शाही र प्रद्युम्न कार्की एआइजीमा बढुवा हुँदा नै छलाङ मार्न लागेका थिए । त्यो सम्भव नभएपछि एआइजीको दरबन्दी नै खडा गरेर पोखरेल एआइजी हुन सके ।
एसएसपी हुँदा महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौंमा बसेका पोखरेलले महत्वपूर्ण ठाउँमा कमाण्ड सम्हालेका थिए ।
सहकुल थापा
नेपाल प्रहरीमा सालिन प्रहरी अधिकृतका रुपमा परिचित सहकुल थापाको स्थायी घर भक्तपुर हो । उनलाई त्यस क्षेत्रमा तबलाबादकका रुपमा पनि चिन्ने गरेका छन् ।
आफ्नो ब्याचमा एसपी हुँदा पछि रहेका उनले एसएसपी हुँदा छलाङ मार्न सकेका थिए । अपराध अनुसन्धान महाशाखामा रहेर चर्चामा आउने कार्यहरु गरेका थिए । डिआइजी हुँदा सीआइबीमा बसेका थापा केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री हुँदा आफू र आफ्ना ब्याचीका प्रतिष्पर्धीलाई उछिनेर अगाडि बढ्न सके । डिआइजी बढुवामा पनि उनले छलाङ मारे ।
एआइजीको दरबन्दी नै खडा गरेर उनलाई बढुवा गरिएको थियो । त्यसपछि आइजीपीमा विश्वराज पोखरेलका लागि उनी नै चुनौती बन्न सके । थापाले विगतमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय चितवनमा बसेर पनि काम गरेका थिए । उनी आइजीपीको दौडमा सक्रिय देखिएका छन् ।
धीरजप्रताप सिंह
सुदूरपश्चिम बझाङ स्थायी घर भएका धीरजप्रताप सिंह आइजीपीका मुख्य प्रतिष्पर्धी देखिएका छन् । उनी गत वर्षको चैत्रमा मात्र बढुवा भएका हुन् । एआइजीको तीनवटा दरबन्दी थपेर उनलाई बढुवा दिइएको हो ।
सिंहले एसपी हुँदा सम्म आफ्नो ब्याचीमा अगाडि रहने सफलता हासिल गरेका थिए । तर, एसएसपी र डिआइजी बढुवा हुँदा पछि परे । विशेषगरी, केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री हुँदा सिंह पेलाईमा परे । एसएसपी हुँदा अपराध अनुसन्धान महाशाखाको कमाण्ड सम्हाले । त्यहाँ चर्चामा आउने कामहरु गरे ।
डिआइजी बढुवापछि सिंह प्रदेश नम्बर २ को कमाण्ड सम्हाल्न पुगे । जटिल मानिएको उक्त क्षेत्रमा उनको कमाण्डले चर्चा बटुल्यो । शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री भएपछि उनले सीआइबीको कमाण्ड सम्हाले । सीआइबीमा रहेर ललिता निवास जग्गा प्रकरणको अनुसन्धानमा महत्वपूर्ण सफलताहरु हासिल गरे । यसले उनलाई चर्चामा पुर्यायो ।
एआइजी बढुवापछि पनि सिंह सीआइबीकै निर्देशक छन् । सरकारले सीआइबीमा डिआइजीको कमाण्ड रहने व्यवस्था गरेकोमा एआइजीको दरबन्दी बढाएपछि एआइजीको कमाण्ड रहने व्यवस्था गरेबाट उनी त्यहाँ रहेका हुन् । सिंहले १ वैशाखमा राष्ट्रपतिबाट पदक पनि प्राप्त गरेका छन् । उनी आइजीपीका प्रतिष्पर्धीमध्येबाट पदक पाउने एकमात्र एआइजी हुन् । यसले पनि उनको कार्यक्षमता मूल्याकनमा अंक थपिने देखिएको छ ।
धीरज प्रताप सिंह सुदूरपश्चिमको हुनुले पनि आइजीपी बन्ने सम्भावना बलियो रहेको विश्लेषण हुन थालेको छ । प्रधानमन्त्री देउवा सुदूरपश्चिमको हुनु र उनले आफ्नो क्षेत्रलाई निकै प्राथमिकता दिने गरेको इतिहासबाट पनि सिंहको सम्भावना बलियो बनेको हो ।
रवीन्द्र धानुक
रवीन्द्र धानुक पनि सुदूरपश्चिमकै स्थायी बासिन्दा हुन् । प्रहरीभित्र कडा स्वभावका अधिकृतका रुपमा उनको परिचय छ । आफ्नो ब्याचका एआइजीमध्ये उनी चौंथो वरियतामा छन् । धानुक हालै तीन एआइजीको दरबन्दी थपिएर भएको बढुवामा तेस्रो नम्बरमा परेका हुन् ।
धानुक वर्तमान अर्थमन्त्री जर्नादन शर्मानिकट मानिन्छन् । उनको माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डसँग पनि निकटता छ । धानुकले महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौं र ललितपुर दुवैको कमाण्ड सम्हालेका छन् । डिआइजी हुँदा प्रदेशको कमाण्ड समेत सम्हाले ।
धानुक पनि आइजीपीको दौडमा छन् । तर, उनी चौंथो नम्बरमा भएकाले सजिलो छैन । तैपनि, उनले आशा मारेका छैनन् ।
को बन्ला आइजीपी
चार एआइजी मध्येबाट एकजना आइजीपी बन्ने निश्चित नै छ । वरियतामा पहिलो रहेकाले विश्वराज पोखरेलको दाबी देखिएको छ । प्रहरी बढुवासम्बन्धी नियमावलीमा वरिष्ठतासँगै कार्यक्षमता पनि उल्लेख छ ।
वरिष्ठताका आधारमा मात्र नभई कार्यक्षमताका आधारमा पनि बढुवा गरिएको विगतको अभ्यास छ । यसकारण पनि पोखरेललाई चुनौती बढेको छ । त्यसमाथि विगतमा आफ्नो ब्याचीका एक्ला एआइजी उनलाई तीनवटा प्रतिष्पर्धी थपिएको छ ।
विश्वराज पोखरेल र सहकुल थापाले केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री हुँदा बढुवामा छलाङ मारेका थिए । एमाले नेतृत्वको सरकार हुँदा बढुवा र आकर्षक ठाउँमा सरुवा पाउनुका अलावा एमालेका कतिपय प्रभावशाली नेताहरुसँगको निकटता नै अबको प्रतिष्पर्धामा असर पर्ने देखिएको छ । तैपनि, उनीहरु सत्तारुढ दलका प्रभावशाली नेता हुँदै बालुवाटार रिझाउने दौडमा छन् ।
प्रधानमन्त्री देउवाले धीरजप्रताप सिंहलाई एआइजीको दरबन्दी बढाएर बढुवा गराउनुले भने पोखरेल र थापा दुवैमाथि चुनौती थपिदिएको छ । सिंहले बालुवाटारबाट ग्रीन सिग्नल पाइसकेको चर्चा पनि चलेको छ । सुदूरपश्चिमको बझाङ स्थायी घर हुनु, ओली प्रधानमन्त्री हुँदा पेलाईमा पर्नु र देउवाको कार्यकालमा महत्वपूर्ण अवसर र बढुवा पनि पाउनुले सिंहको सम्भावना बलियो बन्दै गएको छ । वरियतामा तीन नम्बरमा रहेपनि सिंहले हालै राष्ट्रपतिबाट पदक प्राप्त गरेबाट कार्यक्षमता मूल्यांकनमा छलाङ मार्न सक्ने बुझिएको छ ।
अबको दुई हप्ता आइजीपीको प्रतिष्पर्धा तिव्र बन्दै जाँदा पोखरेल, थापा र सिंहको दौड पनि बढेको बुझिएको छ । अब हुने आइजीपी चुनावमा पनि प्रहरीको कमाण्डमा हुने हुँदा देउवाले निकै चासो लिएको बुझिएको छ । दौडमा सबैभन्दा अगाडि धीरजप्रताप सिंह देखिइसकेका छन् । वरियतामा तेस्रो रहेपनि दौडमा अगाडि देखिन थालेका उनलाई विश्वराज पोखरेल र सहकुल थापाले उछिन्ने गरी राजनीतिक नेतृत्वलाई रिझाउने प्रयास गरिरहेका छन् ।
जेष्ठता, कार्यकुशलता, कार्यक्षमता, उत्तरदायित्व बहन गर्न सक्ने क्षमता, नेतृत्व प्रदान गर्न सक्ने कुशलता तथा आफूभन्दा मुनिका प्रहरीलाई प्रोत्साहन र परिचालन गर्न सक्ने सार्मथ्यका आधारमा नेपाल सरकारले उपयुक्त देखेको उम्मेदवारलाई प्रहरी महानिरीक्षक पदमा बढुवा गर्नेछ भन्ने व्यवस्था प्रहरी नियमावलीमा गरिएको छ ।
नियमावलीमा जेष्ठतालाई अगाडि राखिएपनि कार्यकुशलता, कार्यक्षमता, उत्तरदायित्व बहन, नेतृत्व क्षमता, प्रहरी परिचालन र प्रोत्साहनलगायतका विषय पनि समावेश छन् । यस आधारमा वरियतामा पहिलो नम्बरमा भएका नै आइजीपी हुन्छन् भन्ने छैन। विगतमा नवराज सिलवाल वरियतामा अगाडि भएपनि प्रकाश अर्यालले बाजी मारेका थिए । वरियतामा पछाडि रहेका प्रहरीहरुले बाजी मारेको इतिहासहरु धेरै छन् । देउवा प्रधानमन्त्री हुँदा त्यस्ता धेरै घटनाहरु भएका थिए । यसपटक पनि त्यही सम्भावना देखिएकाले धीरजप्रताप सिंहको सम्भावना बलियो बन्दै गएको हो ।
