एजेन्सी, १३ असार । कयौं आमाबाबुले आफ्नो रिस बच्चामाथि पोख्ने गर्छन् । आमाहरूले कहिले रिसाएको बेला रोलिङ पिन प्रयोग गर्छन् र कहिलेकाहीं झाडू। धेरै रिस उठेमा भाले बनाएर हात खुट्टा बाँधेर वा चर्को घाममा घरबाट निकालिदिन्छिन् ।
हाम्रो ठाउँमा बच्चा सुत्दैन भने उसलाई सुताउनु सामान्य कुरा हो, तर केटाकेटीलाई यसरी कुटपिट गरे तपाईमाथि पनि मुद्दा दर्ता गर्न सकिन्छ कि भनेर सोच्नु भएको छ ?
विश्वका ५३ देशमा बालबालिकालाई घर वा विद्यालयमा दिइने शारीरिक सजायमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाइएको छ । यो पहिलो पटक १९७९ मा स्वीडेन मा सुरु भएको थियो। विद्यालयको मात्रै कुरा गर्ने हो भने ११७ देश छन् जहाँ शिक्षकले बच्चामाथि हात उठाउन सक्दैनन् । जिम्बाब्वे र मोरक्को लगायत २० वटा देश छन्, जहाँ बालबालिकालाई सजाय दिनेमा कुनै प्रतिबन्ध छैन् । बेलायतमा आंशिक प्रतिबन्धहरू छन्। इंग्ल्याण्डमा हिर्काउन प्रतिबन्ध भए पनि अभिभावकले उचित कारण दिएर हात उठाउन सक्छन्।
अष्ट्रेलियामा अभिभावकले विना कारण कुटपिट गरेमा त्यसमा पनि विशेष सजाय हुँदैन । यद्यपि, विगत धेरै वर्षदेखि अस्ट्रेलियाको तस्मानिया राज्यले यस विषयमा राज्यका कानूनहरूको समीक्षा गर्दैछ र आमाबाबुलाई शारीरिक सजायमा प्रतिबन्ध लगाउन आह्वान गरिरहेको छ।
क्यानडामा, अभिभावकहरूले बच्चाहरूलाई अनुशासन दिन आफ्नो हात उठाउन सक्छन्, तर यसमा पनि धेरै प्रतिबन्धहरू छन्। अनुशासनको लागि बच्चामाथि हात उठाउने अभिभावक वा कानुनी अभिभावक हुनुपर्छ। अर्थात्, विद्यालयका शिक्षक, हजुरआमा, काकी र काकाले कुनै पनि बच्चामाथि हात उठाउन सक्दैनन्। अर्कोतर्फ, आमाबाबुले पनि हात उठाउँछन् भने, त्यसको कुनै कारण हुनुपर्छ। यसबाहेक बच्चालाई गम्भीर चोट लागेमा अभिभावकलाई कानुनी कारबाही गर्न सकिन्छ ।
सन् १९९० मा बालबालिकाको अधिकारको प्रवर्द्धन गर्ने पहिलो राष्ट्र स्वीडेन थियो । स्वीडेनमा सन् १९५० देखि शिक्षकले विद्यार्थीलाई हिर्काउन प्रतिबन्ध लगाएको थियो । जबकि सन् १९७९ मा बनेको कानुन अनुसार अभिभावक र आफन्तले पनि बच्चामाथि हात उठाउन पाउँदैनन् । त्यहाँ, बालबालिका विरुद्धको कुनै पनि प्रकारको हिंसा निषेधित छ। त्यहाँ बच्चालाई थप्पड हान्न वा कान पनि समात्न गैरकानूनी छ। यदि कुनै बालबालिकाले प्रहरीमा उजुरी गरेमा बालबालिकाको अधिकारको रक्षा गर्नु प्रहरी र सरकारी निकायको दायित्व हो। सरकारी निकायले चाहेमा हात उठाउने अभिभावकलाई पनि जेल हाल्न सकिन्छ ।
फ्रान्सेली दण्ड संहिता अन्तर्गत फ्रान्समा बालबालिकालाई कुटपिट गर्न प्रतिबन्ध लगाइएको छ। यद्यपि, आमाबाबुले ज्ञढ औं शताब्दीमा दिइएको अधिकार अनुसार आफ्ना छोराछोरीहरूलाई अनुशासन दिन सक्थे। तर २०१९ मा आएको नयाँ कानुनअनुसार अभिभावकले बालबालिकामाथि हात उठाउन पाउँदैनन् । यद्यपि, यी नयाँ नियमहरू तोड्ने अभिभावकहरूले केस–दर–केस आधारमा कानुनी कारबाही भोग्न सक्ने भारतीय समाचार एजेन्सी दैनिक भाष्करले जनाएको छ ।
