काठमाडौं, २४ चैत । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको भारत भ्रमणको क्रममा नेपाल र भारतले १२ बुँदे संयुक्त वक्तव्य जारी गरेका छन्। वक्तव्यमा तीन नयाँ समझदारी समेटिएका छन्।
तीनै विषयमा छुट्टाछुट्टै समझदारी समेत भएको छ। कृषिसम्बन्धी समझदारी अनुसार अब नेपाल र भारतले संयुक्त रूपमा कृषि क्षेत्रको विकासमा काम गर्नेछन्। त्यस्तै, दुबै पक्षले निर्यातमा समेत जोड दिनेछन्। दुबै पक्षले माटोको स्वास्थ्य तथा नयाँ बिऊ बिजन उत्पादनमा समेत अनुसन्धानमा सहकार्य गर्नेछन्।
वक्तव्यको बुँदा नम्बर ९ मा कृषि क्षेत्रमा सहकार्य गर्ने, रक्सौलदेखि काठमाडौंसम्म रेलमार्ग विस्तार गर्ने र जलमार्गबाट नेपाललाई जोड्ने विषय उल्लेख गरिएको छ।
जलमार्गसम्बन्धी व्यवसाथा समेट्न दुई देशबीच व्यापार तथा पारवाहन सम्झौता संशोधनका लागि आवश्यक गृहकार्य गर्ने समझदारी समेत भएको छ।
त्यस्तै, जलमार्गसम्बन्धी समझदारी अनुसार नेपालले अब कार्गोहरूको ढुवानी जलमार्ग मार्फत् गर्न पाउने छ। समझदारीमा भनिएको छ – ‘व्यापार तथा पारवान सम्झौताअन्तर्गत रहेर जलमार्ग मार्फत कार्गो ढुवानीका लागि भारतले नेपाललाई समुन्द्रसम्मको पहुँच दिने ऐतिहासिक समझदारीमा दुई प्रधानमन्त्री सहमत छौँ।’
संयुक्त वक्तव्य :
१. नेपालका सम्माननीय प्रधानमन्त्री श्री केपी शर्मा ओली २०१८ अप्रिल ६ देखि ८ सम्म भारतका प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीको निमन्त्रणामा भारत भ्रमणमा रहनुभएको छ ।
२. २०१८ अप्रिल ७ मा दुवै देशका प्रधानमन्त्रीले व्यापकरूपमा दुई देशबीच रहेको बहुमुखी सम्बन्धको विस्तार गर्ने विषयमा समीक्षा गर्नुभयो । उहाँहरूले दुवै देशका सरकारी, निनी क्षेत्र र जनताको स्तरबीच बढ्दो साझेदारीको स्वागत गर्नुभयो । दुवै प्रधानमन्त्री समानता, आपसी भरोसा, सम्मान र लाभको आधारमा सम्बन्धलाई नयाँ उचाइमा उठाउन एकसाथ काम गर्न सहमत हुनुभएको छ ।
३. नेपाल-भारत सम्बन्ध बलियो साझा ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आधारमा बनेको स्मरण गर्दै दुई प्रधानमन्त्रीले द्विपक्षीय सम्बन्धको सिमानामा नियमित र उच्चस्तरको राजनीतिक आदानप्रदानको महत्त्व रहेको कुरामा सहमति जनाउनुभएको छ ।
४. नेपालका सम्माननीय प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले आफ्नो सरकारले भारतसँग मित्रता सम्बन्धलाई अझ बलियो बनाउनका लागि जोड दिइने कुरा बताउनुभएको छ । उहाँले आर्थिक प्रगति र विकासका लागि भारतको प्रगति र समृद्धिबाट लाभ उठाउनका लागि द्विपक्षीय सम्बन्ध विकास गर्न नेपाल सरकारको इच्छा रहेको कुरा व्यक्त गर्नुभएको छ । भारतका सम्माननीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले नेपाल सरकारको प्राथमिकताअनुसार नेपालसंग आफ्नो साझेदारी बलियो बनाउन आफ्नो सरकार प्रतिवद्ध रहेको कुरा बताउनुभएको छ ।
५. ‘सबका साथ, सबका विकास’को नाराअनुसार भारत समावेशी विकास र समृद्धिको साझा दृष्टिका लागि आफ्ना छिमेकीहरूसंग भारतको सम्बन्धको एक महत्वपूर्ण ढांचा हो भन्ने कुरा भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीले बताउनु भएको छ । नेपालका प्रधानमन्त्री केपी ओलीले नेपालको ऐतिहासिक राजनीतिक परिवर्तनपछि सरकारले आर्थिक परिवर्तनका लागि ‘समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली’ भन्ने नारालाई आफ्नो सरकारले प्राथमिकता दिएको कुरा बताउनु भयो । प्रधानमन्त्री मोदीले नेपाली जनता र नेपाल सरकारलाई यो सफलताको लागि बधाई दिनुभएको छ ।
६. दुवै प्रधानमन्त्रीहरूले नेपालको वीरगञ्जमा एकीकृत चेकपोस्टको उद्घाटन गर्नुभयो । यसको प्रारम्भिक परिचालनले सीमापार व्यापार बढाउने र सामानहरूको पारगमन र साझा विकासका लागि अधिक अवसर ल्याउने मानिसहरूको आन्तरिक गति बढाउने कुरामा दुवै प्रधानमन्त्रीहरू सहमत हुनुभयो ।
७. दुवै प्रधानमन्त्रीले मोतिहारी-अमलेखगञ्ज क्रस बोर्डर पेट्रोलियम आपूर्ति पाइपलाइनको शिलान्यास गर्नुभयो ।
८. दुबै प्रधानमन्त्रीहरूले नेपालमा द्विपक्षीय परियोजनाहरूको कार्यान्वयनको आवश्यकतालाई जोड दिनुभयो र सहकार्यको एजेन्डाहरूलाई बढावा दिनका लागि अहिले अस्तित्वमा रहेका द्विपक्षीय संयन्त्रहरूलाई बलियो बनाउने कुरामा जोड दिनुभयो ।
९. पारस्परिक हितका निम्नलिखित प्रमुख क्षेत्रहरूमा तीनवटा अलग साझेदारी भयो ।
• भारत-नेपाल : कृषिमा नयाँ साझेदारी
• रेल लिङ्कहरू विस्तार गर्दै रक्सौललाई नेपालको काठमाडौंसम्म जोड्ने
• भारत र नेपालबीच इनल्याण्ड वाटरवेजको माध्यमबाट नयाँ कनेक्टिभिटीको सिर्जना गर्ने
१०. दुवै प्रधानमन्त्रीहरू यसमा सहमत हुनुभएको छ कि यो भ्रमणले दुई देशबीचको बहुमुखी साझेदारीमा नयाँ गतिशीलता थपेको छ ।
११. प्रधानमन्त्री ओलीले आफू र आफ्नो प्रतिनिधिमण्डललाई गरिएको न्यानो अतिथ्यताका लागि प्रधानमन्त्री मोदीलाई धन्यवाद दिनुभयो ।
१२. प्रधानमन्त्री ओलीले नेपालका भ्रमण गर्न प्रधानमन्त्री मोदीलाई निमन्त्रणा दिनुभयो । प्रधानमन्त्री मोदीले निमन्त्रणा स्वीकार गर्नुभयो र त्यसको मिति कुटनैतिक तहबाट निर्धारण गरिने कुरामा दुवै प्रधानमन्त्रीहरू सहमत हुनुभयो ।
त्यस्तै, नेपाल र भारतबीच तीन नयाँ ठाउँबाट भारतीय रेल नेपाल जोड्न समझदारी भएको छ। जलपाइगुडीबाट काकडभित्ता, नौतनवाबाट भैरहवा र नेपालगञ्जमा भारतीय रेल जोड्ने समझदारी भएको छ। दुई प्रधानमन्त्रीले सन् २०१८ भित्रै जयनगरदेखि जनकपुर र जोगबनीदेखि विराटनगर रेल निर्माण सम्पन्न गर्ने समझदारी भएको छ।
त्यस्तै, नेपाल र भारतबीच एक वर्षभित्रै काठमाडौं र रक्सौल जोड्ने रेलको सम्भाव्यता अध्ययनको सहमति भएको छ। रेलको सर्वे भारतले गर्नेछ। सर्वेपछि दुई मुलकको आपसी समझदारीमा लगानीको मोडल र विस्तृत परियोजन निर्माण अगाडि बढाइनेछ।
संयुक्त वक्तव्यमा दुई पक्षबीच उच्च राजनीतिक भेटघाटलाई निरन्तरता दिने सहमति भएको छ। संयुक्त वक्तव्यमा भारतले नेपालमा सञ्चालन गरिरहेको आयोजनाहरूलाई गति दिने उल्लेख छ। भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले भारतको ‘सबैको साथ सबैको विकास’ नीति अनुसार छिमेकीहरूलाई सहयोग गर्ने जनाएका छन्।
ओलीले भने नेपालमा ऐतिहासिक परिवर्तन भएको उल्लेख गर्दै आर्थिक विकासका लागि नेपालले समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली नारा बनाएको बताएका छन्।
