‘प्रचण्डको निर्णय गर्नसक्ने क्षमतामाथि नै प्रश्न चिह्न खडा भएको छ’
सत्तारूढ दल नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का स्थायी कमिटी सदस्य हरिबोल गजुरेलले हिजोको बैठकमा कसैले पनि प्रधानमन्त्री तथा पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको आलोचना नगरेको स्पष्ट पारेका छन् । तर, अर्का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालसँग सल्लाह नै नगरी स्थायी कमिटीको बैठक एकतर्फी रुपमा स्थगित् गर्नु ओलीको गल्ती भएको उनको टिप्पणी छ । बुधबार विहान नेपाली रेडियो नेटवर्कबाट प्रसारण भएको ‘नेपाली बहस’ कार्यक्रममा पत्रकार ऋषि धमलासँग कुरा गर्दै नेता गजुरेलले यस्तो बताएका हुन् । यसअघि नै आफूले अध्यक्ष प्रचण्डलाई महत्वपूर्ण उपाय सेयर गरेको तर, दाहालले आफ्नो उपायलाई लागु नगरेको पनि उनले गुनासो पोखे । उनले भनेका छन्,‘मैले दिएको उपाय उहाँले प्रयोग गरिदिएको भए आज प्रचण्डको स्थिति अर्कै हुन्थ्यो ।’ प्रस्तुत छ नेता गजुरेलसँग पत्रकार धमलाले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :
अब नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी विधिवत रूपमा फुट्यो ? हिजो तपाईहरूले बैठक राखेर भन्नुभयो । प्रधानमन्त्रीको बैठक गलत, असंवैधानिक छ भनेर । गलत भनिसकेपछि प्रधानमन्त्रीको कदमलाई तपाईहरूले अस्वीकार गर्नुभयो । बालुवाटारमा बसेर त्यसो भन्न मिल्छ ?
दुई जना अध्यक्ष भइसकेपछि सल्लाह नै नगरिकन अध्यक्षको रूपमा उहाँहरूले प्रचण्डलाई प्रस्तुत गरिसकेपछि उहाँसँग सल्लाह नगरिकन रोक्न मिल्दैन थियो । त्यो अलि ठिक भएन । प्रधानमन्त्रीको आलोचना होइन, अध्यक्षको भूमिकाले उहाँको मिलेन । अध्यक्ष प्रचण्डलाई अर्का अध्यक्ष के.पी. शर्मा ओलीसँग छलफल गरेर यो स्थायी समितिको जारी बैठकलाई अघि बढाएर छिटोभन्दा छिटो पहल गर्नुपर्छ ।
पहल गर्ने भनेर भएको छैन परिणाम पाएका छ्रैनन् । पार्टी समानान्तर शक्ति संघर्षमा लागिसक्यो त?
निराश हुने कुरा हँुदैन । आशावादी नै हुनुपर्छ । प्रयत्न जारी छ । प्रयत्न हुुनुपर्छ । एकताको कुनै विकल्प छैन । पार्टी फुटले राष्ट्र दुर्घटनातर्फ लाग्छ । त्यसमा संयम भएर पहल गर्नुपर्छ ।
प्रधानमन्त्रीले भन्नुभएको छ–अब स्थायी समितिको बैठक राखेर प्रधानमन्त्रीको आलोचना गर्ने समय गईसक्यो । तपाई के भन्नुहुन्छ ?
प्रधानमन्त्रीको आलोचना गर्ने एजेण्डा देखिएको छैन ।
आलोचना त गरिरहनुभएको छ नि बालुवाटारमा ?
हिजो प्रधानमन्त्रीको विषयमा समीक्षा, आलोचना नै भएको छैन ।
किन भएको छैन ? प्रचण्ड, माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनालले आलोचना गरेको कुरा बाहिर आईसकेको छ ?
छैन । हिजो केही आलोचना भएको छैन ।
त्यसो भए अब प्रधानमन्त्रीलाई दुबै पदमा राखेर जान प्रचण्ड, माधव नेपाल तयार भएका हुन् ? वामदेव गौतमको प्रस्ताव मान्न तयार भएको हो ?
उहाँहरूले प्रस्ताव ल्याउनुभयो, हाम्रा पनि प्रस्तावहरू होलान् । तर पनि सहमतिबिना जाने कुरा भएन । सहमतिमा जे हुन्छ, त्यही गर्ने हो ।
सहमतिको लागि तपाईहरूले भन्नुभएको छ–पार्टी अहिलेको अवस्थामा अगाडि बढाउनुको विकल्प छैन । एकताबद्ध बनाएर अगाडि लग्नुपर्छ । तर सहमति हुन सकेन नि ?
सहमतिको लागि अध्यक्ष प्रचण्डलाई मैले एउटा उपाय बताएको थिएँ । हिजो राम्रो अवसर थियो । तर उहाँले प्रयोग गर्न सक्नुभएन । आँट गर्नुभएन । त्यो प्रयोग गरिदिएको भए आज पार्टीको कुरा अर्कै ठाउँमा पुग्थ्यो । गर्छु पनि भन्नुभयो उहाँले । हाम्रो पुरानो स्थायी समितिका साथीहरूमाझ हरिबोलजीले एउटा सुझाव दिनुभएको छ, म त्यो प्रयोग गर्छु भन्नुभयो तर त्यो प्रयोग गर्ने हिम्मत गर्न सक्नुभएन । सायद त्यो प्रयोग गर्ने हिजो उचित अवसर आएको थियो । अब त्यो प्रयोग गरिदिएको भए आज प्रचण्डको स्थिति अर्कै हुन्थ्यो । तर अब मैले दिएको उपयुक्त सुझाव पनि उहाँले गम्भीरतापूर्वक लिनुभएन ।
तपाईले दिएको सुझाव के थियो ? बुँदागत रूपमा भनिदिनुहोस् न ।
म अहिले भन्दिनँ । मैले उहाँलाई दिएको सुझाव उहाँले लागू गरिदिएको भए तपाईलाई थाहा भईहाल्थ्यो ।
तर पनि तपाईले दिएको सुझाव सञ्जीवनी बुटि थियो कि पार्टी एकताको लागि ?
सञ्जीवनी नै थियो, अर्कै ठाउँमा पुग्थ्यो । प्रचण्डको हिम्मत, साहसमा कमी आउँदैछ । यो दुःखदायी कुरा हो । त्यत्रो नेतृत्व गरेको, संविधान निर्माणमा अहम भूमिका खेलेको, वामगठबन्धन गरेर पार्टी एकता गरेको पुरुषमा आज त्यो हिम्मत घट्दै गईरहेको छ ।
त्यो कुरा तपाईले के.पी. शर्मा ओलीलाई भन्नुभएन ?
के.पी. शर्मा ओलीलाई पनि मैले केही सुझावहरू दिएको थिएँ । प्रचण्डले मैले दिएको सुझाव दिएको भए के.पी. ओलीले त्यो सुझाव प्रयोग गर्नुहुन्थ्यो । विश्वास थियो मलाई ।
तपाईले दिएको सुझाव के.पी. शर्मा ओलीले पनि मान्नुहुन्थ्यो यदि प्रचण्डले प्रयोग गर्नुहुन्थ्यो भने ?
प्रचण्डले त्यो कुरा पहल गरिदिनुभएको भए पार्टी त्यो ठाउँमा पुग्थ्यो । उहाँ त्यसमा सहमत पनि हुनुहुन्थ्यो ।
तपाईले दिएको सुझाव के हो ?
होइन, म अहिले बताउँदिन । त्यो सायद हिजोलाई ठुलो अवसर थियो । पार्टीलाई निकास दिनुपर्छ । पार्टीलाई अग्रगामी रूपमा अगाडि लैजानुपर्छ । नयाँ संविधान, संसद, पार्टी बन्यो, अब हामी पुरानै तरिकाले चलाइराखेका छौँ, कसरी चल्छ ? नयाँ तरिका, विधि अपनाउनुपर्छ । नयाँ नीति, कार्यशैली चाहियो । हाम्रो समाजवादी कार्यदिशा छ । आचरण, कार्यशैलीमा बदलाव चाहियो । हिजोको नेताको तौरतरिका र आजका नेताका तौरतरिका एउटै छ । संविधान नयाँ बनेपछि तौरतरिका पनि बदलेको छैन । कुरा समाजवादको गर्ने, संविधान समाजवादी बनायौँ भनेर गर्व गर्ने अनि त्यसलाई कार्यान्वयन गर्न आफुमा बदलाव चाहिँदैन ? त्यो कुरा उहाँहरूले गर्न सकिरहनु भएको छैन । त्यसैले राष्ट्र संकटमा परिरहेको छ ।
होइन राष्ट्र संकटमा परिरहेको छ । त्यसमा तपाईहरूले पनि पहल गरिरहनु भएको छ । तपाईले दिएको प्रस्ताव के हो त प्रचण्डलाई ?
म पछि समय आएपछि भनौँला । म अहिले भन्दिनँ । हिजो उचित अवसर पनि थियो । साथीहरूको साथ पनि थियो । उहाँले म गर्छु भन्नुभएको थियो, त्यो बेलामा ।
कतिजना हुनुहुन्थ्यो त्यतिखेर ?
स्थायी कमिटिकमा पन्ध्र/सोह्र जना साथीहरू हुनुहुन्थ्यो । म अन्तिममा हरिबोल जीले दिएको अस्त्र प्रयोग गर्छु भनेर भन्नुभयो उहाँले । आफ्नो कुरा प्रस्ट रूपमा राख्न सक्ने हरिबोल गजुरेल भनेर उहाँले भन्नुभयो तर त्यो ठाउँबाट फेरि उहाँ १८० डिग्रीमा फर्कनुभयो । स्थायी समितिमा बोलेको कुरा पछि १८० डिग्रीमा फर्कने भनेको कुरा त दुःखदायी कुरा हो नि ।
प्रचण्ड यसरी किन युटर्न हुनुभयो तपाईको कुरा नमानेर ?
मलाई पनि त्यही अचम्म लाग्छ । प्रचण्डको निर्णय गर्नसक्ने क्षमतामाथि नै प्रश्न चिह्न खडा भएको छ ।
माधव कुमार नेपालको दबाबमा पर्नुभयो कि उहाँ ?
खोइ कसको दबाबमा पर्नुभयो । म पनि अचम्ममा परे । त्यत्रो स्थायी समितिको बीचमा म गर्छु भनेको कुरा पनि गर्नुभएन ।
तपाईले स्थायी समितिमा भएको कुरा १, २, ३ गरी बुँदागत रूपमा बताइदिनुहोस् न ?
कैयौँ कुरा अहिले बोलिदिँदा त्यो राम्रो पर्दैन ।
तपाई एउटा कुरा त बताइदिनुहोस् ?
कुरा एउटै थियो । यो एउटै यस्तो चिज थियो । त्यो प्रयोग गरिदिएको भए आज प्रचण्डको हाइहाइ हुन्थ्यो । पार्टी नै अर्कै दिशातर्फ लाग्थ्यो । प्रधानमन्त्रीले पनि त्यो सुझाव प्रयोग गर्नुहुन्थ्यो भनेर मलाई पूर्ण विश्वास छ । प्रधानमन्त्रीले पनि अन्तिममा त्यो त हुनसक्छ भनेर भन्नुभएको थियो । त्यतातिर उहाँ लाग्दै लाग्नुभएन ।
विधि र विधानको लागि मेरो लडाँइ हो भनेर माधवकुमार नेपालले भनिरहनु भएको छ ?
विधि र विधानको कुरा पनि हो । म त नयाँ विधिको आवश्यकता पर्छ, नयाँ सिस्टमको गाडी आएपछि ड्राइभरले गाडी चलाउन नयाँ तौरतरिकाहरू सिक्नुपर्छ, त्यसो भएपछि मात्र त्यो गाडी चलाउन सकिन्छ । जानेको ड्राइभर त्यहाँ राख्नुपर्छ । नयाँ सिस्टमलाई पुरानै सिस्टमबाट चलायो भने दुर्घटना हुन्छ । त्यसले समस्या समाधान गर्दैन । हामीलाई नयाँ नीति, विधिको आवश्यकता हो । त्यो कुरालाई हामीले गम्भीर रूपले उठाइरहेका छौँ । स्थायी समितिको बैठकमा पहिला पनि मैले उठाएको थिएँ, अहिले पनि उठाएको छु ।
प्रचण्डले के.पी. शर्मा ओलीलाई सहयोग गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा तपाई हुनुहुन्छ ?
संविधान निर्माण जस्तो कष्ट साध्य काम पनि २ चोटी संविधानसभाको निर्वाचन गराएर उहाँहरूले गर्नुभयो । वाम गठनबन्धन गर्नुभयो, ऐतिहासिक काम गर्नुभयो । त्यसपछि उहाँहरू चुक्नुभयो । आफुलाई बदल्न सक्नुभएन । नयाँ संविधान, नयाँ पार्टी बनिसकेपछि नयाँ तरिकाबाट आफुलाई प्रस्तुत गरेको भए आज अर्कै ठाउँमा पुग्थ्यो । उहाँहरू समर्थन, बहस, भेटघाट गर्ने तरिका, कार्यशैली, आचरण गर्ने तरिका पुरानै अनि नयाँ संविधान के को लागि ? कागजको खोस्टो हो त्यो ? संविधान बनायौँ भनेर हिम्मत गर्ने अनि आफुलाई बदलेर देखाउनुपर्छ । संविधान बनायौँ भन्ने संविधान अनुसार आचरण नबदल्ने अनि कसरी देश अगाडि बढ्छ ?
हिजो स्थायी समितिको बैठक नराखिकन सहमति गरेको भए हुन्थ्यो ?
बैठक बैठक नै होइन । उहाँहरूले बोलाइदिनुभयो, एउटा संकट पर्न गयो । एउटा नजिर बस्ने भयो । एउटा अध्यक्षले एक्लै रोकिदिनुभयो । रोकेपछि अर्को नजिर बिग्रिने भयो । नजिर बन्ने भयो भनेर त्यहाँ बसेर छलफल गरेर, बैठक होइन त्यो ।
स्थायी समितिको बैठक बसेको होइन हिजो ?
होइन, होइन । त्यो बैठक हो भन्नुहुन्छ भने हो । होइन भन्नुहुन्छ भने होइन ।
नारायणकाजी श्रेष्ठले बैठक भनेर नै भन्नुभएको छ, प्रवक्ताले ?
बैठक पनि हो जस्तो पनि, होइन जस्तो पनि । त्यस्तो भएर बैठक टुंगियो ।
अब यसमा बहुमत छ, स्थायी समितिको बैठकमा ?
बहुमत र अल्पमतको कुरा होइन । बहुमतबाट समस्याको समाधान हुँदैन । बहुमत र अल्पमत गर्ने भनेको त पार्टी फुटाउनु सरह नै हो अनि महाधिवेशनसम्म पुग्छ त पार्टी ?
महाधिवेशनसम्म पार्टी एकताबद्ध भएर जाला ?
पु¥याउनै पर्छ । एउटा नेताको बुद्धि बिग्रियो भने अर्को नेताले सम्हाल्नुपर्छ । मैले भनेको हँुदैन भने नैतिक रूपमा म बस्नुको अर्थ हुँदैन भनेर राजीनामा दिएको इतिहास छ । त्यति आँट त नेताहरूमा हुनुपर्छ ।
त्यसो भए प्रचण्डले अध्यक्ष पदबाट राजीनामा दिनुपर्छ ?
२ ओटा पाइलट हुँदा एउटा पाइलटले हाँक्न सकेन भने अर्को पाइलटले हाँक्नुपरेन ? एउटा पाइलटले सकेन र त २ ओटा पाइलटको बल राखेको होला ।
महाधिवेशनसम्म अध्यक्ष र प्रधानमन्त्री नै रहने भनेर हिजो के.पी. शर्मा ओलीले भन्नुभएको छ । सहमति हुन सक्छ कि सक्दैन ?
अहिले मैले सहमति हुन सक्छ कि सक्दैन भनेर ठ्याक्कै भन्न सक्दिँन । नेकपा हिजोको ठाउँमा छैन । यो बहस छलफलले अन्तर्गुणन भएको छ । एउटा अध्यक्ष हुने पार्टी चलाउने र अर्को प्रधानमन्त्री हुने मलाई लागिरहेको छ । मैले भनेको त्यही हो । मैले बाहिर भनेको पनि त्यही हो । छलफलमा भनेको पनि त्यही हो । प्रधानमन्त्रीसँग भनेको पनि त्यही हो । प्रचण्डसँग भनेको पनि त्यही हो । सायद मैले दिएको सुझावलाई अंगिकार गरिदिएको भए सायद आज पार्टी अर्कै ठाउँमा हुन्थ्यो । त्यत्रो राम्रो अवसर गुम्यो ।
